هێکسادیسیمال و ئۆکتال (بە ئینگلیزی: Hex) دوو سیستەمی ژمارەن کە بە شێوەیەکی گشتی لە ژمێریاریدا بەکاردێن.
هێکسادیسیمال (بە زمانی کوردی: Hexadecimal) سیستەمێکی ژمارەی بنچینەیی-۱۶یە، واتە ۱۶ ژمارە بەکاردەهێنێت بۆ نوێنەرایەتیکردنی ژمارەکان: ۰، ۱، ۲، ۳، ۴، ۵، ۶، ۷، ۸، ۹، A، B، C، D، E، و F. پیتی A لە ڕێگەی F بەکاردێت بۆ نوێنەرایەتی کردنی بەهاکانی ۱۰ تا ۱۵. هێکسادیسیماڵ زۆرجار بەکاردێت بۆ نوێنەرایەتی کردنی ناونیشانی بیرگە و بەهای ڕەنگەکان لە ژمێریاریدا.
ئۆکتال (بە ئینگلیزی: Octal) سیستەمێکی ژمارەی بنچینەیی-۸یە، واتە ۸ ژمارە بەکاردەهێنێت بۆ نوێنەرایەتیکردنی ژمارەکان: ۰، ۱، ۲، ۳، ۴، ۵، ۶ و ۷. ئۆکتال بە شێوەیەکی گشتی وەک شەشسەدیماڵ بەکارناهێنرێت لە ژمێریاریدا، بەڵام هێشتا لە هەندێک ناوچەدا بەکاردێت، وەک مۆڵەتی فایلی یونیکس.
هەردوو ژمارەی شەش دەیی و هەشتی دەتوانرێت بەکاربهێنرێن بۆ نوێنەرایەتیکردنی ژمارە دوانییەکان (base-2) ، کە ئەو سیستەمی ژمارەیە کە لەلایەن کۆمپیوتەرەکانەوە بەکاردێت. هەر ژمارەیەکی شەش ژمارەیی نوێنەرایەتی چوار ژمارەی دوانی دەکات (bits) ، و هەر ژمارەیەکی هەشتی سێ ژمارەی دوانی نوێنەرایەتی دەکات.
بۆ چی بەکاردێن؟
سیستەمی ژمارەی شەش کەسی و هەشتی بەسوودن لە ژمێریاریدا چونکە ڕێگایەکی گونجاو دابین دەکەن بۆ نوێنەرایەتیکردن و کارکردن لەگەڵ ژمارە دوانییەکان، کە ئەو زمانەیە کە کۆمپیوتەرەکان بۆ پەیوەندیکردن لەگەڵ یەکتر بەکاری دەهێنن.
